☐ Zarys historii najstarszej parafii chojnickiej

W centrum Chojnic znajduje się bazylika pod wezwaniem Ścięcia Świętego Jana Chrzciciela. Jest najstarszym kościołem w mieście. Budowę rozpoczęto w XIV wieku, na miejscu poprzedniego, drewnianego, Domu Bożego. Świątynia reprezentuje pomorski styl gotycki. Ten halowy, trójnawowy kościół, był wielokrotnie niszczony i zawsze odbudowywany.

Chojnicki ośrodek miejski kształtował się na przełomie XII i XIII wieku, czemu sprzyjało położenie na starym szlaku handlowym i dobre warunki obronne. W źródłach historycznych Chojnice pojawiają się po raz pierwszy w 1275 roku. W historię miasta ściśle wpisane są losy Parafii Ścięcia św. Jana Chrzciciela. Prawdopodobnie już na początku XIII wieku istniał w Chojnicach kościół (niewątpliwie drewniany). W następnym stuleciu wzrost znaczenia Chojnic jako ośrodka społeczno-gospodarczego skłonił mieszczan do budowy nowego kościoła. Kościół, dł. 46,2 m, szer. 19,6 m, wys. 14,6 m, trzynawowy, wybudowano w latach 1340 – 1360, z czerwonej cegły, w stylu gotyku nadwiślańskiego (pomorskiego). Od samego początku swego istnienia chojnicka świątynia była ośrodkiem życia religijnego, kulturalnego i politycznego dla Chojnic i okolic. W roku 1466 patronat nad chojnicką bazyliką objął Kazimierz Jagiellończyk. Od tej pory królowie polscy przedstawiali kandydatów na wakujące probostwo chojnickie. Gdy w połowie XVI wieku protestanci zajęli wszystkie kościoły, proboszcz bazyliki w Chojnicach stając w jej obronie, został zamordowany pod jej murami. Długo trwały uporczywe starania o odzyskanie świątyni. Ostatecznie protestanci zwrócili katolikom kościół farny 24 sierpnia 1616 roku.

Po odzyskaniu kościoła dobudowano trzy kaplice: św. Anny, św. Marii Magdaleny oraz Najświętszej Marii Panny. Obecnie zachowała się tylko ta ostatnia.

Ta monumentalna świątynia odznaczała się niezwykłym bogactwem wystroju wewnętrznego. W połowie XVII wieku było w niej siedem ołtarzy, a ściany były bogato polichromowane. W głównym ołtarzu, w części centralnej, był obraz Matki Boskiej Królowej i w górnej partii obraz patrona parafii św. Jana Chrzciciela. W lewej nawie znajdowała się kaplica św. Marii Magdaleny, w nawie południowej kaplica św. Anny, pozostałe ołtarze były usytuowane pod filarami. Twórcą fresków, niektórych obrazów oraz wystroju kaplicy św. Anny był najwybitniejszy malarz pomorski Herman Han. Z oryginalnego wystroju kościoła zachowała się barokowa chrzcielnica, w kształcie kielicha, z początku XVIII wieku. W bazylice odbywają się prace archeologiczne. Dzięki nim, odkryto w krypcie pochówki średniowieczne. Tu został pochowany Herman Han, który ostatnie lata swojego życia spędził w Chojnicach.

Kościół wiele razy był okradany i niszczony przez pożary, z których trzy były szczególnie dotkliwe – w latach 1657, 1733 i 1945. Zniszczone zostało całe wyposażenie wnętrza. Dziś ściany kościoła zdobią wykonane w roku 1957 freski, które upamiętniają ważne wydarzenia z życia parafii. W swoich murach chojnicka bazylika gościła m. in. Prymasów Polski: Wawrzyńca Gembickiego, kardynała Krzysztofa Szembeka, kardynała Stefana Wyszyńskiego, kardynała Józefa Glempa i abp Józefa Kowalczyka, Nuncjusza Apostolskiego w Polsce oraz wielu wybitnych ludzi kultury i nauki. Miejsce to i dzisiaj stanowi centralny punkt życia duchowego w mieście. W uznaniu zasług i dla podkreślenia roli kościoła w ciągu wieków oraz trudu jego wielu wybitnych duszpasterzy, Ojciec św. Jan Paweł II podniósł 11 marca 1993 kościół p.w. Ścięcia Św. Jana Chrzciciela do godności bazyliki mniejszej.

Dekanat Chojnice

Dekanat to jednostka administracyjna w Kościele katolickim składającą się z kilku (czasami kilkunastu) sąsiednich parafii. Na jej czele stoi dziekan. Wybierają go spośród siebie proboszczowie parafii wchodzących w skład danego regionu. Ich wybór musi być zatwierdzony przez biskupa diecezjalnego. Nie jest to urząd dożywotni – dziekan zostaje mianowany na pewien określony czas. Zadaniem dziekana jest koordynacja i kontrola działalności pasterskiej duchownych w ramach dekanatu Dekanat Chojnice jest jednym z 30. dekanatów w rzymskokatolickiej diecezji pelplińskiej. Należy do niego 8 parafii w tym 1. prowadzona przez zakonników. Parafia z największą liczbą wiernych to parafia Matki Bożej Królowej Polski a najstarsza to parafia Ścięcia św. Jana Chrzciciela. Dziekanem jest Ksiądz Prałat Kanonik Jacek Dawidowski.

Od średniowiecza do 1555

Pierwsza wzmianka sugerująca, że w Chojnicach mogła być siedziba dekanatu pochodzi z czerwca 1383. A pierwsza pewna informacja o dekanacie w Chojnicach pojawiła się w 1410. W początkach reformacji (I połowa XVI w.) i rozłamie Kościoła zachodniego w Chojnicach rozwinął się protestantyzm. Na skutek wyjazdów młodzieży na studia do Lipska, a także działalności kaznodziejów, Kościół protestancki zyskał wielu wyznawców w mieście, w tym burmistrza. Początkowo miejscowi katolicy z proboszczem fary na czele utrudniali życie protestantom, lecz już w 1555 chojnicka fara została przejęta przez protestantów. Wkrótce po tym protestanci mimo sprzeciwów katolików przejmowali kolejne świątynie. W tym okresie Chojnice straciły siedzibę dekanatu, a jego parafie zostały przyłączone do dekanatu Człuchów.

1617-1772

W 1617 siedziba dekanatu oficjalnie została przeniesiona z Człuchowa do Chojnic. W 1772 Chojnice, które stały się miastem powiatowym, ale straciły na rzecz Człuchowa siedzibę dekanatu. Przyczyną tego było zdobycie przez ewangelików większości w radzie miejskiej i przez to niechętna postawa rady do katolicyzmu w mieście. W 1821 ewangelicy stanowili 70% mieszkańców miasta. W rozwijających się Chojnicach szybciej przybywało ludności katolickiej co powodowało stopniowe zwiększenia się odsetka katolików. W 1905 w Chojnicach mieszkało więcej katolików niż protestantów. 5 lat później katolicyzm stał się dominującą religią, którą wyznawało 52,8% chojniczan.

po 1925

Po 1920 odsetek katolików w mieście i powiecie zaczął szybko wzrastać. W 1921 już ponad 92% mieszkańców powiatu było wyznania rzymskokatolickiego. Po dostosowaniu w 1925 podziału administracyjnego Kościoła Katolickiego w Polsce do politycznych granic kraju nastąpiła w diecezji reorganizacja dekanatów, w wyniku czego reaktywowano Dekanat Chojnice (Człuchów znalazł się w Niemczech). W skład dekanatu weszły parafie: Borowy Młyn, Borzyszkowy, Brusy, Brzeźno, Chojnice, Konarzyny, Leśno, Lichnowy, Nowa Cerkiew, Ogorzeliny, Ostrowite, Silno i Swornegacie.

W latach 70. i 80. XX wieku na skutek rozwoju Chojnic zaczęły powstawać w mieście nowe parafie. W 1970 zaczęła się wyodrębniać parafia w Charzykowach. W 1975 chojnicka parafia (Ścięcia św. Jana Chrzciciela) została podzielona na dwie. Nowa parafia pod wezwaniem Zwiastowania NMP, zajęła kościół położony niecałe 250 metrów od fary. W 1979 władze wojewódzkie wydały pozwolenie na budowę trzeciego kościoła. Nowa parafia powstała w 1983 (Parafia Matki Bożej Królowej Polski), we wschodniej części miasta na nowo wybudowanym osiedlu. 1 lipca 1988 powstała parafia Chrystusa Króla i bł. Daniela Brottier położona w południowozachodniej części Chojnic. W 1989 powstała parafia Trójcy Świętej w Nieżychowicach.

W 1992, na skutek reformy administracyjnej Kościoła Katolickiego w Polsce, Dekanat Chojnice stał się częścią diecezji pelplińskiej. W 1997 powstała w zachodniej części miasta parafia Matki Bożej Fatimskiej.

W skład dekanatu wchodzi 8 parafii:

• Ścięcia św. Jana Chrzciciela, Chojnice
• Matki Bożej Królowej Polski, Chojnice
• Chrystusa Króla i Błogosławionego Daniela Brottier, Chojnice
• Matki Bożej Fatimskiej, Chojnice
• Chrystusa Miłosiernego, Chojnice
• Świętej Jadwigi Królowej, Chojnice
• Matki Bożej Częstochowskiej, Charzykowy
• Trójcy Świętej, Nieżychowice.

— Wiesława Gołuńska