☐ Dom Mariański

Zabytkowy zespół „starego szpitala” składa się z wielu, wybudowanych w różnych okresach, budynków. Początki budowy sięgają roku 1864 kiedy to kuria biskupia w Pelplinie nabyła od prywatnych właścicieli ziemię przy jeziorze Cegielnianym. W 1867 r. gotowe były pierwotne zabudowania zakładu dla dziewcząt i sierocińca Fundacji św. Karola Boromeusza. W ramach działalności wychowawczej zakładu św. Boromeusza Siostry Franciszkanki prowadziły szkołę gospodarczą dla dziewcząt. Szkoła założona została w roku 1905 i od roku następnego mieściła się w widocznym na rysunku nowo wybudowanym na jej potrzeby „Domu Mariańskim”. Ziemię pod budowę o powierzchni 36 arów zakupiono już w roku 1901 od prywatnej właścicielki (pani Eschner-Przewoskiej), budowę gmachu szkoły, według projektu Rudolfa Otto i Reinholda Mallona, rozpoczęto w czerwcu 1905, a zakończono jesienią roku następnego.

Drugiego października 1906 r. odbyło się uroczyste poświęcenie budynku. Szkoła działała do roku 1939 (z trzyletnią przerwą w okresie I Wojny Światowej, kiedy to gmach pełnił funkcję szpitala wojskowego) oraz mimo szykan władz komunistycznych, w stosunku do Sióstr Franciszkanek, po zakończeniu II Wojny Światowej do roku 1948. W trakcie swej działalności cieszyła się sporą popularnością i uznaniem społeczeństwa ze względu na reprezentowany poziom i stosowane formy wychowawcze. Szkoła dawała dziewczętom doskonałe przygotowanie do prowadzenia domu, uczyła także ogólnej kultury i ogłady. Dom Mariański to budynek czterokondygnacyjny, z użytkowym poddaszem, podpiwniczony, murowany z cegły. Projektanci budynku przełożyli funkcjonalność nad walory estetyczne. Brak tu fantazyjnych wykuszy, ryzalitów łamiących linię fasady, wieżyczek dachowych czy wymyślnych elementów dekoracyjnych. Jest za to przyzwoicie się prezentujący dach mansardowy, otwory okienne ujęte zostały w obramienia i ozdobne naczółki, kondygnacje oddzielono gzymsami między piętrowymi, a parter posiada ładne boniowanie. W narożniku południowo-zachodnim figura patronki domu – Najświętszej Panny Maryi. Po II wojnie zmieniały się funkcje poszczególnych kondygnacji, mieściły się tu sale szpitalne, przychodnia specjalistyczna, a w planach była nawet siedziba wyższej uczelni. Dla tysięcy chojniczan jest to jednak najważniejszy gmach w życiu. Tu właśnie, na parterze, był oddział położniczy na którego salach przyszło na świat wielu z nas. Od roku 2002 Dom Mariański, po przeprowadzonej w latach późniejszych rewitalizacji, czeka na lepsze czasy i gospodarza, który tchnie nowego ducha w ten ponad 100-letni gmach.

Opracowano na podstawie: „Szpital specjalistyczny im. J.K. Łukowicza…”, K. Ostrowski, 2012.

Jacek KLAJNA