☐ Aleksander Majkowski – Kaszubski autorytet

Aleksander Majkowski (1876-1938) był absolwentem Królewskiego Katolickiego Gimnazjum w Chojnicach. Podobnie jak Florian Ceynowa zasłynął bardziej jako ideolog i pisarz kaszubski niż cieszący się lokalnym uznaniem praktykujący lekarz.

Niespokojny duch

Majkowski pochodził z Kościerzyny i w tym mieście, w sercu Kaszub, pobierał naukę w progimnazjum. W szkole w Chojnicach przyszły autor „Życia i przygód Remusa” sympatyzował z filomatami, nie angażował się jednak szczególnie w ich działalność. Był sumiennym i zdolnym uczniem, do egzaminu dojrzałości przystąpił jako 19- latek. Dopiero po dwóch latach, kiedy znalazły się środki finansowe na dalszą edukację, A. Majkowski rozpoczął studia medyczne w Berlinie. W metropolii tej zetknął się z przejawami europejskiego modernizmu i z artystyczną bohemą. Po trzech latach przeniósł się do Gryfii, gdzie rozwinął swoje zainteresowania nie tylko medycyną, ale, przede wszystkim, historią i kulturą Pomorza. Z uczelni w Greifswaldzie został relegowany w lutym 1901 r., a jesienią tego roku podjął studia w Monachium. Miasto to stwarzało dogodne warunki do rozwoju intelektualnego i artystycznego. Majkowski mógł swobodnie rozsmakować się tam w modernistycznej literaturze i sztuce. Kolejnym etapem wędrówek niespokojnego kaszubskiego ducha był Zurych. W tym szwajcarskim mieście napisał pracę doktorską o zatruciu krwi ołowiem. Dysertację obronił we wrześniu 1904 r. w Monachium. Praktykę lekarską rozpoczął jako asystent w Szpitalu NMP w Gdańsku. Nad Motławą zajął się ponadto pracą dziennikarską, redagując w „Gazecie Gdańskiej” kaszubski dodatek „Drużba”. W Poznaniu wydał natomiast w 1905 r. pierwszy w literaturze kaszubskiej tomik poezji lirycznej „Spiéwe i frantówci”. W latach 1906-1911 mieszkał w Kościerzynie, gdzie praktykował, mając za konkurenta innego wychowanka Gimnazjum Chojnickiego dra Jana Nepomucena Pellowskiego. Relacje między lekarzami, początkowo przyjazne, okazały się z czasem nieznośne dla A. Majkowskiego. Większą satysfakcję sprawiała mu działalność na niwie społeczno- kulturalnej, a szczególnie redagowanie od 1908 r. czasopisma „Gryf”. Periodyk ten adresowany był do kaszubskiej inteligencji i przyczynił się rozwoju ruchu regionalnego.

Towarzystwo Młodokaszubów

W 1912 r. osiadł w Sopocie, mieszkał i praktykował przy ul. Morskiej (obecnie Bohaterów Monte Cassino). Zaangażował się w organizację Towarzystwa Młodokaszubów (1912 r.) i Muzeum Kaszubsko- Pomorskiego (1913 r.). Dostrzegał również walory krajobrazowe regionu i znaczenie rodzącego się wówczas ruchu turystycznego. Opublikowany w 1913 r. przewodnik po Szwajcarii Kaszubskiej „Zdroje Raduni” jest tego najlepszym przykładem. Jeszcze przed wybuchem I wojny światowej stawał się autorytetem wśród ludności kaszubskiej. Podczas wojny pełnił służbę w armii pruskiej jako lekarz wojskowy m.in. na Ukrainie, w Rumunii i we Francji. Do Sopotu wrócił w lipcu 1918 r. i podjął intensywne wysiłki na rzecz ruchu niepodległościowego i wcielenia Pomorza do Polski. Pełnił służbę w Komisji Międzynarodowej ustalającej granicę polsko-niemiecką oraz był w 1920 r. w Grudziądzu współtwórcą i prezesem Rady Pomorskiej. Przyczynił się także do powstania Teatru Polskiego w Toruniu.

W 1921 r. ożenił się w Warszawie z Aleksandrą Komorowską (primo voto Starzyńską) i zamieszkał z małżonką w Kartuzach w willi nazwanej „Erem”. Jako lekarz powiatowy więcej czasu poświęcał sprawom medycznym, ale wciąż w centrum jego działalności pozostawała twórczość literacka. W Kartuzach spędził resztę niezwykle aktywnego życia; u jego kresu uważany był za niekwestionowanego lidera kaszubskiej społeczności. Najsłynniejszym dziełem A. Majkowskiego jest powieść w języku kaszubskim „Zëcé i przigodë Remusa”. Utwór ten rozpoczął pisać podczas wojny (w 1915 r.), a w całości ukazał się drukiem już po śmierci autora w 1938 roku. W tym samym roku ukazała się też „Historia Kaszubów”. Podobnie jak Jan Karol Łukowicz patronuje szpitalowi chojnickiemu, tak imię Aleksandra Majkowskiego nosi lecznica powiatowa w Kartuzach.

Kazimierz Jaruszewski