☐ Andrzej Lorbiecki. Tajemnica zapomnianych figur. Część 1.

Podczas rewitalizacji starego szpitala w latach 2005-2008, dokonano również częściowej przebudowy jego otoczenia. Rozpoczęto budowę nowych schodków prowadzących na wzgórze nad starą kostnicą. W trakcie prac usunięto krzaki i stary betonowy płot, którego elementy przysłaniały starą zapomnianą przez wielu mieszkańców Chojnic figurę „Anioła Stróża z dzieckiem”. Pomimo tego, że figura jest bardzo zniszczona i wymaga renowacji, wyeksponowano ją, dobudowu- jąc do niej specjalną ścieżkę z betonowych kostek (renowacja figury nastąpiła w roku 2016). Nie byłoby w tym nic dziwnego gdyby nie fotografia karty pocztowej (z obiegu pocztowego 1915r) zamieszczona w książce „Chojnice miasto i ludzie na starej fotografii” (str.79). Na zdjęciu wyraźnie widać, że figura stoi w ogrodzie na tle starych kościo- łów. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że jest to ta sama figura która została wyeksponowana przy schodkach. Do cze- go przekonana jest większość młodych chojniczan. Jednak po dokładniejszym przyjrzeniu się fotografii dostrzegamy, że jest ona pokazana w podobnej formie, lecz różni się kilkoma szczegółami. Wniosek jest tylko jeden, są to dwie różne figury. Jednak ich wspólna forma i ułożenie ramion, wskazuje na wspólny cel do jakiego zostały stworzone. Aby to wyjaśnić musimy wrócić się do początków powstania zakładu pod wezwaniem św. Karola Boromeusza.

W dniu 30 listopada 1864 roku spotyka się grupa inicjatywna która zgodnie z potrzebą społeczną zastanawiała się nad założeniem kościelnego zakładu wychowawczego dla dziewcząt, szpitala i sierocińca. Jednym z nich był proboszcz ks. Augustyn Behrendt, oraz jego kolega, były wikariusz chojnicki, profesor seminarium duchownego w Pelplinie, ks. dr Jan Hasse. Prawdopodobnie uczestnikiem tej grupy był właściciel ziemski ze Sławęcina, Józef Tuschlik od którego Ku- ria Biskupia w Pelplinie nabywa posiadłość leżącą nad jeziorem Cegielnianym, która to stała się zaczątkiem powsta- jącego zakładu. W dniu 11 grudnia 1865 r. dokonano zapisu darowizny na rzecz Kurii Biskupiej. Datę tę przyjmuje się za powstanie Fundacji św. Karola Boromeusza. Równocześnie z procedurą prawną starano się o pozyskanie do pracy Sió- str Franciszkanek od Pokuty i Miłości Chrześcijańskiej z Heythusen w Holandii, którym Kuria Biskupia powierzyła organizację i prowadzenie placówki. W dniach 22 i 23 maja 1867 roku Chojnice odwiedziła przełożona generalna Zako- nu, M Aloysia Lenders w asyście swojej sekretarki s. Stanisławy.

Tego samego roku 10 października do Chojnic w towarzystwie przełożonej Zakonu, przybywa 8 sióstr z Kongregacji Sióstr Franciszkanek z Heythuysen. Były to siostry pochodzenia niemieckie- go, dobrano je tak dla tego, że w Chojnice (Konitz) znajdowały się pod zaborem pruskim i obowiązywał język niemiec- ki. Był to również wymóg władz pruskich. Siostrą przełożoną w Chojnicach została s. Stephenie Boll. Poprzez szykany władz pruskich, siostry nie zdążyły rozwinąć pełnej działalności, a z powodu zakazu pracy nauczycielskiej przez in- stytucje kościoła katolickiego i kasaty wielu zakonów, franciszkanki zaprzestały swej działalności. Był to bardzo trudny okres „Kulturkampfu”. Siostry musiały znosić coraz większe upokorzenia i w końcu miały być eksmitowane. W związku z powyższym w 1875 roku wyemigrowały do New-Lexington w Ameryce Północnej. Tam tworzyła się nowa prowincja, Splot wydarzeń spowodował, że w Chojnicach nie doszło do utworzenia szpitala.

Ponowną próbę uruchomienia szpitala podjęto w 1884r. po złagodzeniu represji „Kulturkampfu”. W dniu 4 grudnia tego roku z inicjatywy ks. Antoniego Wolszlegiera i ks. prefekta Klemensa Ludtke w Sali „Domu Angielskiego” (hotel Urban ) odbyło się zebranie założycielskie. Założono komitet który miał być odpowiedzialny za załatwienie wszystkich for- malności związanych ze sprowadzeniem Sióstr Franciszkanek z Heythusen do Chojnic.

Zgodę władz na założenie nowej placówki prowadzonej przez siostry franciszkanki uzyskano 15 lipca 1885r. Celem miało być pielęgnowanie chorych i nauczanie dzieci w wieku przedszkolnym. W dniu 10 listopada 1885r. o godz. 15.30, przybyła do Chojnic grupa sześciu zakonnic na czele z siostrą przełożoną Seweryną Neuerberg. Ich powi- tanie było wielką manifestacją. Siostry niezwłocznie objęły Zakład św. Boromeusza i przystąpiły do działania. W dniu 8 kwietnia 1886r. uzyskano pozwolenie policyjne na budowę szpitala, natomiast oficjalne zatwierdzenie budowy przez władze rejencji w Kwidzynie nastąpiło 19 kwietnia 1886r. 25 maja uroczyście poświęcono kamień węgielny, a pod progiem głównego wejścia do zakładu, umieszczony został akt erekcyjny. Akt ten sporządzono po łacinie. W latach 18- 87 – 1889 dokonano poprzez dobudowę połączenia w jedną bryłę dwóch stojących osobno budynków. W 1902r. rozpoczęto budowę Domu Mariańskiego, który oddano wraz z kaplicą w 1904r. W 1903 roku, przybudowano skrzydło północne łączące w ca- łość szpitalną kaplicą. W 1904 zakupiono dom, tzw. Dom św. Józefa (późniejsze pogotowie ratunkowe) a w 1906 roku, połączono go przybudówką z główną bryłą szpitala. Równolegle do szpitala następuje porządkowanie terenu i siostry przed szpitalem zakładają ogród, oddzielając go płotem od ulicy Klasztornej i Wysokiej. W 1907r. na wniosek kurii Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek wykupiło prywatną posesję Piechowskiego ze stojącym tam budynkiem który na- zwano Domem św. Franciszka, łącząc cały kompleks budynków w jedną całość. W 1909r. zbudowano nową kostnicę i rozpo- częto budowę nowego dwupiętrowego budynku przeznaczonego na sierociniec dla chłopców. W 1912r. dokupiono tereny przylegające do ul. Wysokiej. Całkowitą budowę szpitala zakończono w 1922 roku. W każdym stawianym budynku w spec- jalnie wybudowanych do tego niszach, stawiano figury świętych.

W 1907 roku założono nowy ogród dla domu Mariańskiego ten od strony kościołów. Część ścieżek tego ogrodu zabudowano pergolami co widoczne jest na starych fotografiach. Na środku ogrodu postawio- no wielką figurę „Anioła Stróża z dzieckiem”, którą w dniu 22 maja uroczyście poświęcił ks. dr Klemens Lüdtke. Fun- datorem figury była rodzina Okroy z Seefeldu (Bawaria), w podzięce za kilkutygodniowy pobyt swej córki Anny w Szko- le Gospodarczej. Budowa ogrodów jest ściśle związana z upiększaniem terenu wokół szpitala. Wielką zasługę w ich utrzymaniu mają siostry za- konne, które pracowały w ogrodach od rana do późnych godzin wieczornych, a że teren szpitala podlegał bezpośrednio kurii katolickiej, nic w tym dziwnego, że ustawiano różnego rodzaju figury związane z kultem wiary. Jedną z form była budowa licznych kamiennych grot z postaciami świętych. Nie wiemy dokładnie ile ich było. Niektóre zachowały się na starychfotografiach, jak „Grota św. Józefa” (1905r.) czy „Grota Lourdes” (sta- tuę Matki Bożej z Lourdes, przełożonej M Sewerynie na jej srebrny jubileusz, w 1890r. ofiarował ks. prob. Leo Boe- nig). Grotę poświęcił 1 maja 1903r. ks. kuratus Pape.