☐ Mąż stanu – Leon Janta Połczyński

LEON JANTA POŁCZYŃSKI (1867-1961)
maturzysta z 1886 r., filomata chojnicki, ziemianin, działacz narodowy w okresie zaboru pruskiego, doktor obojga praw, społecznik, polityk, publicysta i mąż stanu

Syn parlamentarzysty
Urodził się 150 lat temu – 25 maja 1867 r. w Wysokiej k. Tucholi jako syn Adama, działacza narodowego i parlamentarzysty, i Leontyny z Zabłockich. Absolwent gimnazjum chojnickiego, członek koła filomackiego „Mickiewicz”, zrzeszającego młodych patriotów. Studiował prawo i ekonomię w Krakowie, Berlinie, Paryżu oraz w Jenie, gdzie na tamtejszym uniwersytecie uzyskał stopień naukowy doktora praw. Po odbyciu praktyki sądowej w Niemczech w 1896 objął rodzinny majątek i zaangażował się w działalność licznych instytucji i stowarzyszeń. Potrafił harmonijnie połączyć gospodarowanie na roli i zarządzanie majątkiem z pasją społecznikowską. Przez blisko 60 lat dzielnie wspierała go na wielu polach aktywności małżonka Maria, pochodząca z zasłużonego dla krzewienia polskości możnego rodu Komierowskich.

Leon Janta Połczyński w 1900 został prezesem Rady Nadzorczej Banku Ludowego w Tucholi, był też w tym mieście współzałożycielem i prezesem Spółki Handlowej „Kupiec”, Spółki Rolniczo-Handlowej „Rolnik” oraz Spółki Parcelacyjnej. W latach 1905-1919 redagował i wydawał tygodnik „Kłosy”, organ włościańskich kółek rolniczych na Pomorzu, którym patronował od 1898 roku. Był współtwórcą
i współwydawcą „Gazety Gdańskiej”, która ukazywała się m. in. dzięki jego wsparciu finansowemu; zabiegał o zatrudnienie jako redaktora doktora Aleksandra Majkowskiego (byłego filomaty chojnickiego, wybitnego literata kaszubskiego) i wydawanie dodatku „Drużba” w mowie kaszubskiej.

Minister i senator
Podobnie jak jego ojciec Adam dbał o powiększenie rodowego majątku, m. in. z rąk niemieckich wykupił Zbeniny k. Chojnic. Podczas I wojny światowej zaangażowany był w działalność polityczną w Wielkopolsce (w strukturach Narodowej Demokracji), przebywał także na Litwie i w Berlinie, nawiązując liczne kontakty dyplomatyczne. W grudniu 1918 reprezentował powiat tucholski w Polskim Sejmie Dzielnicowym w Poznaniu. W 1919 był delegatem rządu polskiego na konferencję pokojową w Paryżu, pełniąc funkcję eksperta w sprawie przynależności Pomorza do Polski oraz statusu Wolnego Miasta Gdańska. Po powrocie z Paryża został podsekretarzem stanu w Ministerstwie byłej Dzielnicy Pruskiej w Poznaniu. Będąc dwukrotnie senatorem (1922-1927 i 1930-1935) oraz ministrem rolnictwa w pięciu rządach (1930-1932) z uporem realizował koncepcję uzdrowienia gospodarki rolnej m. in. poprzez wprowadzenie postępu technicznego do dotychczasowej praktyki uprawy ziemi i hodowli. Cenili go, przedstawiciela obozu sanacji, nawet przeciwnicy polityczni ze stronnictwa ludowców czy socjalistów. Przewodniczył Związkowi Ziemian Pomorskich i zabiegał o ich interesy we władzach państwowych. Sporo publikował, głównie z zakresu rolnictwa, np. Uwagi o wychowaniu przyszłych rolników; Stan i rozwój piśmiennictwa rolniczego w latach 1920-1930; Organizacje rolnicze.

Kierownik muzeum…
II wojna światowa (ukrywał się w Generalnej Guberni) oraz zmiana systemu politycznego w Polsce po jej zakończeniu przyczyniły się do utraty majątku, strat osobowych w rodzinie oraz pozbawienia go należnego prestiżu ziemianina i męża stanu. Po wyzwoleniu początkowo pracował w Państwowych Nieruchomościach Ziemskich jako organizator wystaw rolniczych. W latach 1948-1958 był organizatorem i kierownikiem Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu. Wydarzenia październikowe 1956 r. obudziły jego nadzieję na zmiany systemowe w kraju. Nie doczekał jednak upadku socjalistycznego porządku. Zmarł 20 VII 1961 r. w Poznaniu, spoczął na cmentarzu Górczyńskim. W 1985 r. prochy jego i żony przeniesiono do grobowca rodzinnego w Raciążu k. Tucholi. Leon Janta Połczyński odznaczony został licznymi orderami polskimi i zagranicznymi, m. in. Komandorią z Gwiazdą Polonia Restituta (1938).

Kazimierz Jaruszewski