☐ Stanisław Sikorski. Autorytet z Wielkich Chełmów

Stanisław Sikorski (1855 –1929), działacz ruchu narodowego na Pomorzu Gdańskim, ziemianin, komisaryczny starosta chojnicki, realizator idei pracy organicznej, poseł do parlamentu pruskiego, szambelan honorowy papieża Piusa X, kawaler Orderu Polonia Restituta.

Stanisław Sikorski (09.02.1855 – 29.06.1929)

Stanisław Sikorski urodził się 9 lutego 1855 roku w Wielkich Chełmach w pobliżu Brus. W 1874 roku ukończył gimnazjum chojnickie, w którym zetknął się z działalnością filomatów. Studia politechniczne odbył w kilku ośrodkach naukowych Niemiec; w 1880 roku w Berlinie złożył egzamin inżynierski w zakresie budowy mostów. Rychło, w związku z przejęciem rodzinnego majątku w Wielkich Chełmach, uzyskał kwalifikacje administracyjno – rolnicze.

Etos ziemiański

W 1888 r. już jako właściciel Wielkich Chełmów poślubił Annę Łyskowską, córkę Ignacego Łyskowskiego z Mieleszew – znanego działacza ruchu organicznikowskiego w Prusach Zachodnich. Z czasem Stanisław Sikorski wykupił, również z rąk niemieckich, kolejne majątki ziemskie, stając się najzamożniejszym ziemianinem polskim na Kaszubach. Dysponując znacznym kapitałem, unowocześniał gospodarkę rolną, spore środki finansowe lokował także w przemyśle i w handlu; był udziałowcem wielu spółek, prowadził ponadto, z różnym skutkiem, inwestycje giełdowe. Mając dziesięcioro dzieci, dążył do zapewnienia każdemu samodzielnego majątku. Stanisław Sikorski wyznawał zasadę, iż majątek każdego Polaka jest cząstką majątku narodowego. W okresie zaboru od początku swej działalności gospodarczej był silnie zaangażowany w pracę polskich instytucji społecznych; stał się uosobieniem organicznikowskich cnót, takich jak sumienność, pracowitość, przedsiębiorczość i poświęcenie dla dobra ogółu. Ziemianin z Wielkich Chełmów współorganizował, nierzadko wspólnie z ks. Feliksem Boltem. spółki handlowe, np. „Kupiec” i „Bazar” w Brusach (z licznymi filiami na Pomorzu Gdańskim) czy też Centralne Towarzystwo Rolnicze dla Prus Zachodnich w Pelplinie. W 1913 roku Sikorski i ks. Bolt założyli w Brusach spółkę „Ceres”, która przejęła z rąk prywatnych młyn parowy z piekarnią i przedsiębiorstwem handlu zbożem. Dzięki systemowi licznych spółek i przedsiębiorstw kierowanych przez Sikorskiego i ks. Bolta zaborska wieś Brusy stała się swoistą centralą gospodarczą i przykładem dla Prus Zachodnich. Stanisław Sikorski został też członkiem założonego w Poznaniu w 1900 roku Związku Ziemian (obejmującego Wielkopolskę i Prusy Zachodnie), reprezentował w nim obwód Kaszuby.

Polonia Restituta

Właściciel dóbr wielko chełmskich zasłużył się również na niwie pracy społecznej i oświatowej: był aktywnym członkiem Towarzystwa Naukowego w Toruniu (TNT), założył Polsko – Katolickie Towarzystwo Ludowe w Brusach, pełnił obowiązki delegata Towarzystwa Czytelni Ludowych (TCL) na powiat chojnicki, działał w Towarzystwie Pomocy Naukowej dla Młodzieży Prus Zachodnich. Bliska była także Stanisławowi Sikorskiemu działalność polityczna: najpierw organizował akcję wyborczą na terenie powiatów chojnickiego i tucholskiego, następnie zaś w 1908 roku został posłem do sejmu pruskiego z okręgu lubawskiego.

Zaborski ziemianin zyskał wielki autorytet zarówno wśród Polaków jak i Niemców. W roku poprzedzającym wybuch wojny światowej Sikorski otrzymał tytuł szambelana honorowego papieża Piusa X, natomiast w 1918 roku mianowano go polskim delegatem przy landracie (staroście) chojnickim. Na tym stanowisku organizował struktury polskiej władzy – w 1919 roku po wydarzeniach kongresu wersalskiego obrany został starostą komisarycznym na powiat chojnicki. W czasie sprawowania zaszczytnego i odpowiedzialnego urzędu starosty chojnickiego Sikorski organizował także pomoc dla powstańców śląskich i wielkopolskich oraz mieszkańców byłego Królestwa Kongresowego. W 1922 roku inżynier i ziemianin z Wielkich Chełmów odznaczony został Orderem Polonia Restituta.

Zwolniony 1 kwietnia 1923 roku ze stanowiska starosty chojnickiego Stanisław Sikorski kontynuował działalność w kilku organizacjach społecznych i politycznych (zbliżonych ideowo do kręgów endecji). Zmarł 29 czerwca 1929 roku w Wielkich Chełmach, pochowano go w grobowcu rodzinnym w Brusach.

Stanisław Sikorski z powodzeniem łączył interes prywatny z działalnością społeczną i narodową. Walnie przyczynił się do ukształtowania nowoczesnych struktur życia gospodarczego na Pomorzu Gdańskim, cieszył się niepodważalnym autorytetem pośród mieszkańców ziemi chojnickiej i zaborskiej.

Kazimierz Jaruszewski