☐ Polski hrabia z Bagdadu

W latach zaboru administracja pruska niechętnie umożliwiała Polakom obejmowanie urzędów landratów
(starostów) czy burmistrzów. Sytuacja diametralnie zmieniła się po przyłączeniu niektórych powiatów Prus Zachodnich do II Rzeczypospolitej. Nowo utworzonymi jednostkami samorządu terytorialnego w znacznej liczbie zaczęli kierować ludzie zasłużeni dla podtrzymywania polskości w okresie niewoli. Przykładem takiej osoby może być wychowanek gimnazjum chojnickiego z tytułem hrabiowskim – Mieczysław Chłapowski, pierwszy polski starosta powiatu wyrzyskiego w 1920 roku. Mieczysław Chłapowski pochodził ze znanej rodziny ziemiańskiej; był najstarszym z czworga dzieci Michała i Izabeli z Kalksteinów, właścicieli majątków Glesno i Bagdad. Nazwa tego drugiego majątku wiązała się z orientalną podróżą do Bagdadu w celu sprowadzenia koni arabskich, których hodowla była wielką pasją Bnińskich i Chłapowskich. Przyszły starosta wyrzyski wychowany był w rodzinie ceniącej wartości narodowe; z gimnazjum gnieźnieńskiego został relegowany za działalność patriotyczną (m.in. w ruchu filomackim). Naukę kontynuował w Chojnicach (matura w 1896 r.), a po odbyciu jednorocznej służby wojskowej studiował rolnictwo w Berlinie i w Halle, a następnie prawo w Lipsku. Po śmierci ojca powrócił w 1905 r. do Bagdadu i pomagał matce w prowadzeniu majątku. Cztery lata później ożenił się z Emilią ze Sczanieckich, córką dziedziców Michorzewa. Małżeństwo do czasu wybuchu powstania wielkopolskiego wiodło typowy żywot ziemiański. Troska o przyszłość posiadłości wiązała się również z brakiem potomstwa.

Podczas wielkopolskiej insurekcji Chłapowscy przystąpili do szeregów powstańczych i podjęli czynną walkę z zaborcą. Były chojnicki gimnazjalista został aresztowany przez Grenzschutz i uwięziony w areszcie w Pile; jego żona Emilia natomiast werbowała żołnierzy do oddziałów, organizowała zaplecze kuchenne i sanitarne i brała udział w walkach jako sanitariuszka. Kiedy wybuchła wojna polsko-bolszewicka ziemianin z Bagdadu zaciągnął się do 16 Pułku Ułanów Wielkopolskich i zapisał w swojej biografii kolejną patriotyczną kartę. Po powrocie powiatu wyrzyskiego do Polski M. Chłapowski otrzymał nominację na urząd starosty i przejął władzę od landrata barona Kurta von Stempela. Pracę starosty, a następnie zatrudnienie w Wydziale Powiatowym, łączył z aktywnością w Towarzystwie Powstańców i Wojaków oraz w kilku innych organizacjach społecznych i gospodarczych. Małżonkowie Chłapowscy cieszyli szacunkiem osób zatrudnionych we dworze oraz miejscowej ludności. Niejednokrotnie wspomagali ich materialnie oraz ufundowali w Glesnie nowy kościół, konsekrowany w 1925 r. przez biskupa A. Laubitza. Wielką pasją właściciela Glesna i Bagdadu była hippika. M. Chłapowski uprawiał, z sukcesami podczas lokalnych zawodów, jeździectwo; prowadził też hodowlę koni (nagradzanych na konkursowych targach we Lwowie i Poznaniu). Życie ziemiańskie zakończyło się wraz działaniami II wojny światowej. Chłapowscy zostali wysiedleni do Generalnego Gubernatorstwa; mieszkali u krewnych – Branickich. W ich warszawskim mieszkaniu mieściła się jedna ze skrzynek kontaktowych AK. W 1945 r. wrócili do Bagdadu, życzliwie witani przez mieszkańców. Mieczysław Chłapowski nie potrafił pogodzić się z nową sytuacją polityczną i społeczną w kraju; znacznie podupadł na zdrowiu. Zmarł w 1947 roku. Wdowa została zmuszona do opuszczenia majątku i pozbawiona dochodów, poza bardzo skromną rentą po mężu.

Kazimierz Jaruszewski